HILTI PASİF YANGIN DURDURUCULAR MEKANİK VE ELEKTRİK GEÇİŞLERİNDEKİ HAREKETE DAYANACAK ŞEKİLDE TEST EDİLMİŞTİR

UL sertifikalı listelerde M derecelendirmeleri

Bir binanın yaşam döngüsü boyunca, mekanik ve elektrik geçişlerindeki rijit mensetlerde, yangın durdurucuların performansını etkileyecek şekilde beklenenin ötesinde hareket meydana gelebilir. Hareketi ve bunun yangın durdurucu üzerindeki etkisini değerlendirmek için bir yönteme sahip olmak önemlidir. Bu hareketler özellikle ülkemizde deprem sırasında ciddi boyutlarda açığa çıkabilmektedir. Bu sebeple binanın deprem sonrasındaki yangın performansının güvenli seviyede kalması için bu hareketlere dayanabilen ürünlerin seçilmesi kritik öneme sahiptir.

ASTM - E 3037 Standard Test Method for Measuring Movement Capabilities of Through-Penetration Firestop Systems, yangın durdurucu sistemlerin hareketi deneyimleme ve yangın durdurma işlevlerini yerine getirmeye devam etme yeteneklerini değerlendirmek için standartlaştırılmış bir yöntem sağlamak üzere yayınlanmıştır.

Yerinde bırakılan yangın durdurucu ürünlerin hareket testi (resim: Hilti)

Yeni bir test standardı (1)

Yangının yayılmasını durdurmak, binalarda yaralanma veya hasar riskini azaltmak için kritiktir. İç duvarlar veya zeminler gibi yangına dayanıklı bariyerlerde sıhhi tesisat, iletişim  veya kablolama gibi geçişler tarafından oluşturulan açıklıkları kapatan yangın durdurucu sistemler, bir yangından kaynaklanan risk ve hasarı sınırlama hedefine ulaşmada önemli bir unsurdur.

Zaman içinde, sismik aktivite, termal döngü, su darbesi ve insan etkisinden kaynaklanan hareket, geçişin konumunu ve sonuç olarak yangın durdurucu sistemi etkileyebilir. Yapı elemanları montaj sırasında veya sonrasında hareket ettiğinde, yangın durdurucunun yangını yeterince durduramama riski oluşmaktadır. Hareket ve yangın durumunu değerlendirmek için tutarlı bir test metodolojisi olmadan, yangın durdurucu sistem üreticileri için, ürünlerinin veya sistemlerinin UL 1479, the Standard for Fire Tests of Penetration Firestops gibi tanınmış yangın testi standartlarına hala uygun olduğunu göstermenin net bir yolu yoktu. 

Hareket standardı geliştirme süreci, bir binanın yaşam döngüsü sırasında hareketin meydana geldiğini ve bunun sonucunda yangın durdurucu sistemlerde hareket oluşabileceğini anlayan tasarımcılar, mühendisler, mimarlar ve yüklenicilerle başladı. UL, çeşitli üreticiler ile birlikte ASTM E3037-16'yı(Döngüsel harekete maruz kaldıktan sonra yangın durdurucu ürünlerin ve sistemlerin performansını değerlendirmeye yardımcı olan Standard Test Method for Measuring Relative Movement Capabilities of Through-Penetration Firestop Systems ) geliştirmek için bir ekibin parçası olarak çalışmıştır. Yeni bir UL Sertifikasyon programı, bir yangın durdurucu sistemin hareketi karşılama ve yine de UL 1479 yangın testinin yangından korunma gereksinimlerini karşılama kapasitesini ölçer.

Hareketin yangın durdurucu üzerindeki etkilerini nasıl değerlendirebiliriz?

UL(2) , istenen süre kadar yangın dayanımını sağlayacak uygulamalardan geçen borular ve kablolar gibi geçişlerin hareket kapasitesini değerlendirmek amacıyla M derecelendirmeleri için sertifika programını yayınlamıştır. Bu, tasarımcıların, mimarların, mühendislerin ve yüklenicilerin, elektrik ve mekanik geçişlerin öngörülen şekilde hareket ettiklerinde kullanabilecekleri yangın durdurucu sistemleri listeler. Listeler, hareket yönüne, boru tipine ve çapına, dairesel boşluğa ve yangın durdurucu ürün derinliğine (uygulanabilir olduğunda) bağlı olarak hareket yeteneklerini tanımlar.

Sistemler, yukarıda açıklanan standart olan ASTM E3037'ye uygun olarak belirli bir mesafede belirli sayıda döngü yapılarak test edilir. Numuneler, geçişe paralel olan Z yönü ve geçişe dik olan Y yönü olmak üzere iki yönde test edilir (Şekil 1'de gösterildiği gibi). Her döngü ve mesafe, maksimum hareket kapasitesine ulaşılana kadar izlenir. Sistem daha sonra UL 1479/ASTM E814 gibi geçerli test standardına göre test edilerek yangın durdurucu sistemin bir yangın durumunda harekete maruz kaldıktan sonra bile amaçlandığı gibi çalıştığından emin olunur. Dikkat edilmelidir ki, bir sistemin tek başına hareket için sertifikalandırılamayacağını ayrıca bir yangın testine tabi tutulması gerekir. Yanma testi sırasında istenen yangın derecelerine ulaşılırsa, sistem yangın derecesinin yanı sıra M derecesi için de sertifikalandırılabilir.

Kriterler, hem geçişe paralel Z yönü (Şekil 2'de gösterilmiştir) hem de geçişe dik Y yönü (Şekil 3'te gösterilmiştir) için tasarım ekibi için kullanıcı dostu olan dört hareket yer değiştirme aralığında belgelenmiştir. Y yönü için hareket aralığı kategorileri halka şeklindeki boşluğun (%5, % 25, % 50 % 100'üne kadar) ve Z yönü için (.25", .5", 1", 3.21"'e kadar) şeklindedir

Hareket gereksinimlerini nasıl belirleyebilirsiniz?

Hareketin beklendiği farklı senaryolarda, artık hareket kriterlerini eklemek mümkündür: bu, sektör için heyecan verici yeni bir gelişmedir. Yangın durdurucu sistemlerin hava sızıntısı (L derecesi) ve su direnci (W derecesi) gibi diğer ek özelliklerine yönelik derecelendirmeler gibi, M derecesi de listeye dahil edilebilir. Bu derecelendirme ile hareket kriterleri belirtilebilir ve test edilen aralıkta hareket meydana gelirse, yangın durdurucu sistemin amaçlandığı gibi performans göstermesi beklenir. L, W ve M derecelerine sahip bir liste örneği aşağıda gösterilmiştir. Örnek listeleme için özel M derecelendirmesi yeteneklerini göstermektedir.

UL Sistem No. F-A-2054 referanslı, M dereceli Hilti Yerinde Bırakan Cihazı ile bir Yangın Durdurucu sistemden alıntı

Tasarımcı, hareket gerektiren sistemler için gereken minimum hareket kapasitesini belirleyebilir ve bu bilgiyi bir yangın durdurucu çözümü seçmek için kullanabilir. Şartnamelerde, ASTM E3037'ye göre test edilmiş bir M dereceli sistem gerekliliğine atıfta bulunabilirler. M dereceli listelenmiş sistemlerin bir çizelgesi de çizimlere ve şartnamelere dahil edilebilir. M dereceli yangın durdurucu detayları da çizimlere dahil edilebilir. Tasarımcılar, elektirk ve mekanik geçişlerindeki hareket riskini azaltan yenilikçi yangın durdurucu çözümleri belirleyerek, hareketin  tasarımlarında yeterince yer almasını sağlamaya yardımcı olabilirler.

Tercih edilen Yangın Durdurucu Ürünler hareketi karşılar

Hilti, hareket içeren senaryolar için tasarımcılara sunulan çeşitli ürün ve sistemlere sahiptir. Hilti, FS-ONE Max gibi mastik  kullananlardan CP 653 yangın durdurucu manşon veya CFS- BL yangın durdurucu tuğla gibi ürünleri başarıyla test etmiştir.

Hareket testi yapılmış Hilti Yangın Durdurucu ürünleri

Hilti, yoğun hareket kriterleri araştırması ve testleri sonucunda, yerinde bırakan cihazlar ve manşonlar gibi önceden şekillendirilmiş ürünleri hareket konusunda geleneksel mastik sistemlerine göre çok daha iyi performans gösterdiğini tespit etmiştir.

Ayrıca, önceden şekillendirilmiş yangın durdurucu tuğlalar hareket açısından çok iyi bir performans sunar. Bu ürünler tipik olarak standartlar tarafından belirlenen limitlerin eşiklerini aşar. Sonuç olarak, hareketin kritik olduğu yangın durdurucu sistemler için önceden şekillendirilmiş ürünler tavsiye edilir. Örneğin bazı yangın durdurucu ürünler, Y yönünde % 100'e kadar harekete ve Z yönünde en yüksek performansa izin verir. (aşağıya bakınız).

Seçilen Firestop sistemlerinin M hareket derecelerine ilişkin örnek tablo (kaynak: Hilti)

Yeni bir özellik olarak hareket, mühendisler için ek avantajlar sunar

Mevcut düzenleyici kodların veya yönetmeliklerin yokluğunda, M derecelendirmelerinin şu anda şartname odaklı gereklilikler olduğunu, çünkü henüz kuralcı kod dili içinde olmadıklarını belirtmek önemlidir. Ancak tasarımcılar, mühendisler ve mimarlar şartnamelerinde M derecelendirmelerini öngörebilirler. Yangın durdurucu üreticilerine, döngüsel harekete maruz kalma ve UL 1479 yangın testi değerlendirmesine dayalı olarak yangın durdurucu ürünlerinin etkinliğini göstermenin bir yolunu sunarlar. Eldeki verilerle, yönetmelik yetkilileri, yükleniciler, sigorta şirketleri, bina sahipleri, mimarlar ve tasarımcılar belirli bir miktarda hareketi karşılayabilen yangın durdurucu sistemleri belirleyebilirler. Ayrıca, UL yangın durdurucu hareket sertifikasyon programı, üreticilerin inşaat şartnamesi veya diğer benzer gereklilikler yoluyla yangın durdurucu hareketinin gerekli olduğu tasarım zorluklarını ele almasına olanak tanır.

 
 
 
1)    Kaynaklar: UL.com, örnek olay incelemesi
2)    UL ve UL logosu UL LLC'nin ticari markaları
  
Video bağlantısı: https://www.youtube.com/watch?v=zzU-G64ga3E